Χρόνιος Πόνος

Ο πόνος, σύμφωνα με τη Διεθνή Εταιρεία Μελέτης του Πόνου (International Association for the Study of Pain), ορίζεται ως ένα δυσάρεστο σωματικά ή και συναισθηματικά αίσθημα που σχετίζεται με υπαρκτή ή δυνητική βλάβη των ιστών. Ο πόνος αποτελεί ένα υποκειμενικό φαινόμενο με την έννοια ότι κάθε άτομο τον βιώνει και περιγράφει με εντελώς διαφορετικό τρόπο και κατ’ επέκταση μεταβάλλει και την αντιμετώπιση του. Γίνεται αντιληπτό πως ο πόνος αποτελεί ένα σύμπτωμα σύνθετο και πολυπαραγοντικό ενδεικτικό υποκείμενων νοσημάτων ή επικείμενου βιολογικού κινδύνου.

• Ιατρική Ακριβείας
• Διάγνωση Πραγματικών Αιτιών με ακριβή διαγνωστικά ευρήματα
• Εξατομικευμένες θεραπευτικές αγωγές, χωρίς χημικά κατάλοιπα και έκδοχα
• Θεραπείες που δρουν μεμονωμένα ή σε συνδυασμό με οποιαδήποτε άλλη φαρμακευτική αγωγή
• Σταδιακή αποκατάσταση Κυτταρικής Λειτουργίας
• Άρση των υποκείμενων Παθήσεων

Η διάρκεια παρουσίας του πόνου μπορεί να τον κατηγοριοποιήσει σε Οξύ και Χρόνιο. Ως χρόνιος χαρακτηρίζεται ο πόνος, ο οποίος επιμένει για χρονικό διάστημα μεγαλύτερο των τριών μηνών. Άλλοι ερευνητές χαρακτηρίζουν τον πόνο ως χρόνιο, όταν δεν ανταποκρίνεται στα συνήθη θεραπευτικά σχήματα.

Σε περιπτώσεις οξέος πόνου, οι πάσχοντες αντιδρούν με δράσεις αποφυγής και απόσυρσης που σκοπό έχουν να προστατέψουν το ανθρώπινο σώμα, ενώ σε περιπτώσεις χρόνιου πόνου οι προστατευτικοί αυτοί μηχανισμοί είτε δεν παρατηρούνται είτε υπολειτουργούν.

Ο χρόνιος πόνος σταδιακά ενσωματώνεται στην καθημερινότητα των πασχόντων και παύει να αποτελεί ένδειξη δυσλειτουργίας. Είναι επίσης αντιληπτό ότι η παρουσία του χρόνιου πόνου επηρεάζει την καθημερινότητα των πασχόντων και έχει σαφέστατο αντίκτυπο στην ψυχολογία και τις κοινωνικές ασχολίες. Είναι σημαντικό ιδιαίτερα να αποσαφηνιστεί πως ο χρόνιος πόνος δεν αποτελεί μόνο σύμπτωμα της εξέλιξης μιας νόσου, αλλά αποτελεί ο ίδιος εξέλιξη μιας νόσου.

Μηχανισμός του Χρόνιου Πόνου

O ανθρώπινος εγκέφαλος, εφόσον αντιληφθεί τον πόνο, αντιδρά με έναν πολυδιάστατο τρόπο. Μπορεί για παράδειγμα να κινητοποιήσει το μυϊκό σύστημα ώστε να προβεί σε κινήσεις αποφυγής του ερεθίσματος που προκάλεσε τον πόνο. Μια άλλη αντίδραση του εγκεφάλου μπορεί να είναι η τροποποίηση της έντασης του πόνου μέσω εξειδικευμένων νευρικών σημάτων.

Ειδικότερα στην περίπτωση του Χρόνιου Πόνου, ο ανθρώπινος οργανισμός διαμορφώνει νέες συνάψεις ώστε να μπορεί να ανταποκριθεί στο άλγος, ενώ παράλληλα μεγάλος αριθμός νευρικών κυττάρων ενδέχεται να καταστραφεί. Κατ΄ αυτό τον τρόπο αντιλαμβανόμαστε πως το νευρικό σύστημα δεν είναι στατικό αλλά μεταβάλλεται και προσαρμόζεται σε νέες καταστάσεις. Η δυνατότητα αυτή του νευρικού συστήματος επιτρέπει στον πόνο να γίνει χρόνιος και έτσι να μετεξελιχθεί σε μια αυτόνομη νόσο.

Παράγοντες που επιδρούν στο Χρόνιο Πόνο

Αναφέρθηκε παραπάνω ότι ο χρόνιος πόνος δεν εξυπηρετεί κάποια προστατευτική βιολογική λειτουργία. Επίσης, συνιστά μια κατάσταση στην οποία συμβάλλει μια σειρά ψυχολογικών, περιβαλλοντικών και άλλων παραγόντων (όπως τα ατομικά χαρακτηριστικά). Οι παράγοντες αυτοί διαμορφώνουν την αντίδραση του ατόμου στο επώδυνο ερέθισμα. Κατά παρόμοιο τρόπο, οι περιοχές του εγκεφάλου, που εμπλέκονται στην αντίληψη και επεξεργασία του επώδυνου ερεθίσματος, φαίνεται να λειτουργούν σε συνέργεια και όχι μεμονωμένα.

Επιστημονικές έρευνες έχουν συσχετίσει μια σειρά γονιδίων με την ευαισθησία στον πόνο. Μάλιστα, τα ίδια γονίδια ενδέχεται να επιδρούν και στα διάφορα χαρακτηριστικά της προσωπικότητας ενός ατόμου που το καθιστούν ευάλωτο στον πόνο. Άλλες καταστάσεις, όπως η κατάθλιψη ή το αυξημένο άγχος, έχουν επίσης συσχετιστεί με γενετικούς πολυμορφισμούς σε γονίδια του μονοπατιού της σεροτονίνης και κατ’ αυτό τον τρόπο με το ρίσκο ανάπτυξης χρόνιου άλγους.

Τα γονιδιακά αυτά μονοπάτια σχετίζονται με «ενδοφαινότυπους» ή ενδιάμεσους φαινότυπους, παρόντες σε ασθενείς με χρόνιο άλγος. Οι φαινότυποι αυτοί περιλαμβάνουν διαταραχές του ύπνου, δυσαυτονομία, αλλοιωμένη επεξεργασία και διαχείριση του πόνου και αίσθημα άγχους. Επιπλέον, χαρακτηριστικά της προσωπικότητας του κάθε ατόμου, όπως η σωματική συνειδητοποίηση, το άγχος και η κατάθλιψη, σχετίζονται με τη γενετική ποικιλομορφία στο μονοπάτι της σεροτονίνης και κατ’ αυτό τον τρόπο συνδέονται με τον κίνδυνο εμφάνισης χρόνιου πόνου.

Οι επιπτώσεις του Χρόνιου Πόνου στον ασθενή

Ο Παγκόσμιος Οργανισμός Υγείας (Π.Ο.Υ.) ορίζει την Υγεία ως μια «κατάσταση πλήρους σωματικής, ψυχικής και κοινωνικής ευεξίας και όχι μόνο ως μια κατάσταση απουσίας νόσου ή αναπηρίας». Καθίσταται έτσι κατανοητό πως ο χρόνιος πόνος επιδρά στη ζωή του ατόμου κατά τρόπο που επηρεάζει άμεσα τη σωματική, συναισθηματική ευεξία καθώς και κοινωνικές πτυχές της καθημερινότητάς του.

Ανεπηρέαστες από το χρόνιο πόνο δεν μπορούν να μείνουν οι οικογενειακές σχέσεις. Πιο συγκεκριμένα, εμφανίζονται διαταραχές στις σχέσεις των μελών της οικογένειας, οι οποίες σε επόμενο στάδιο μπορεί να οδηγήσουν σε ανακατανομή ρόλων και ευθυνών, συναισθηματικές διακυμάνσεις και αίσθημα κόπωσης. Επίσης, στην περίπτωση που ο πόνος επηρεάζει την επαγγελματική απασχόληση του πάσχοντα, προκύπτουν οικονομικά προβλήματα και επιπλέον άγχος αναφορικά με το βιοπορισμό της οικογένειας.

Ο χρόνιος πόνος έχει συσχετιστεί με προβλήματα στην ικανότητα συγκέντρωσης, διαταραχές του ύπνου, κόπωση, έντονες συναισθηματικές διακυμάνσεις αύξηση της αρτηριακής πίεσης και ευερεθιστότητα. Τα χαρακτηριστικά αυτά πολλές φορές ελαττώνουν την αυτοεκτίμηση του ατόμου. Έρευνα σε Ευρωπαίους ασθενείς με χρόνιο άλγος, αναφέρει πως άνω του 40% των συμμετεχόντων αισθάνεται μη ικανό να σκεφτεί καθαρά και να λειτουργήσει φυσιολογικά εξαιτίας του πόνου που βιώνει. Το 1/3 των συμμετεχόντων ασθενών επίσης χαρακτηρίζει την ένταση του πόνου ανυπόφορη. Τα ευρήματα αυτά καθιστούν σαφή τη συσχέτιση του χρόνιου πόνου και των επιπτώσεων του με χαρακτηριστικά γνωρίσματα των αγχωδών διαταραχών, όπως η κατάθλιψη.

Κλασικές Θεραπευτικές Προσεγγίσεις του Χρόνιου Πόνου

Η κλασική προσέγγιση στην αντιμετώπιση του Χρόνιου Πόνου περιλαμβάνει συχνά μια επιθετική πρώτη αντιμετώπιση, με σκοπό την πρόληψη ευαισθητοποίησης του ασθενούς και σε μεταγενέστερο στάδιο της εξέλιξης του οξέος πόνου σε χρόνιο. Σε αυτό το στάδιο, χρησιμοποιείται φαρμακευτική αγωγή ή/και παρέχεται ψυχολογική ή συμπεριφορική υποστήριξη.

Η φαρμακευτική αγωγή μπορεί να περιλαμβάνει αναλγητικά, όπως μη στεροειδή αντιφλεγμονώδη φάρμακα, οπιοειδή και συμπληρωματικά αναλγητικά (αντικαταθλιπτικά, αντισπασμωδικά φάρμακα). Τα συμπληρωματικά αναλγητικά φάρμακα συνήθως χρησιμοποιούνται σε περιπτώσεις νευροπαθητικού πόνου. Σε περιπτώσεις πιο έντονου ή χρόνιου πόνου που δυσχεραίνει τη λειτουργικότητα του ατόμου, χορηγούνται οπιοειδή αναλγητικά φάρμακα. Οι ουσίες αυτές προσδένονται σε συγκεκριμένους υποδοχείς του κεντρικού νευρικού συστήματος. Η επιλογή αυτή όμως συχνά έχει παρενέργειες, καθώς υπάρχει πάντα ο κίνδυνος εθισμού σε αυτά τα φάρμακα και η μετέπειτα υπέρμετρη χρήση τους.

Διαταραχές σε Κυτταρικό Επίπεδο και η επίδραση τους στο Χρόνιο Πόνο

Μπορεί η κακή διατροφή και οι συνακόλουθες ελλείψεις βιταμινών, μετάλλων και ιχνοστοιχείων να αποτελούν μια από τις αιτίες του πόνου; Η απάντηση στο ερώτημα αυτό είναι καταφατική. Η σύγχρονη διατροφή που επικρατεί στο Δυτικό κόσμο, προκαλεί μια σειρά από ελλείψεις μικροθρεπτικών συστατικών και σε επόμενο στάδιο ευθύνεται για την εμφάνιση νόσων όπως καρδιολογικές νόσοι, διαβήτης, αρθρίτιδα, ινομυαλγία και παχυσαρκία. Ο λόγος είναι πως η διατροφή δυτικού τύπου συχνά βασίζεται σε επεξεργασμένα τρόφιμα, από τα οποία απουσιάζουν τα βασικά μικροθρεπτικά συστατικά. Η επί μακρόν έλλειψη των πολύτιμων αυτών συστατικών οδηγεί σε απορρύθμιση τις μεταβολικές οδούς και επιφέρει την ανάπτυξη και εμφάνιση νόσων, μεταξύ των οποίων και ο Χρόνιος Πόνος. Τα κυριότερα μικροθρεπτικά συστατικά που συστηματικά βρίσκονται σε έλλειψη σε ασθενείς με Χρόνιο Πόνο είναι η βιταμίνη D, οι βιταμίνες του συμπλέγματος Β, το μαγνήσιο, η βιταμίνη Ε, τα αμινοξέα, τα Ω-3 λιπαρά οξέα και το ασβέστιο.

Μια σειρά επιστημονικών ερευνών καταδεικνύουν πως οι ασθενείς με Χρόνιο Πόνο συχνά εμφανίζουν και ορμονικές διαταραχές. Για παράδειγμα, τα επίπεδα κορτιζόλης σε ασθενείς με χρόνιο πόνο είναι πολύ συχνά αυξημένα σε σχέση με τα φυσιολογικά επίπεδα. Επίσης, τα οπιοειδή αναλγητικά που χρησιμοποιούνται ως θεραπευτική αγωγή, μπορούν να μειώσουν τα επίπεδα ορμονών με σημαντικές λειτουργίες στο ανθρώπινο σώμα, όπως η προγεστερόνη, η κορτιζόλη, η πρεγνενολόνη και η δεϋδροεπιανδροστερόνη (DHEA). Επιστημονικές έρευνες έχουν επίσης συνδέσει την ανεπάρκεια οιστρογόνων σε γυναίκες με την εμφάνιση οστεοαρθρίτιδας.

Η Σύγχρονη Θεραπευτική Προσέγγιση – Ιατρική Ακριβείας

Συχνά, υπάρχουν πολλοί παράγοντες που πρέπει να αντιμετωπιστούν, όπως οι διατροφικές ανεπάρκειες, το στρες, η κακή ανοσολογική λειτουργία και η ορμονική ανισορροπία. Γι’ αυτό, υπάρχουν φυσικές θεραπείες που αντιμετωπίζουν τη χρόνια κατάσταση μέσα από την ενίσχυση του ανοσοποιητικού, τη μείωση των φλεγμονών και τη διόρθωση σε ελλείψεις θρεπτικών ουσιών που μπορεί να επιδεινώσουν την κατάσταση. Οι πιθανές φυσικές θεραπείες εξαρτώνται από τις ατομικές ανάγκες. Η καλύτερη πορεία δράσης καθορίζεται από την κατανόηση και εξέταση του οργανισμού σε συνολικό επίπεδο, ώστε να προσδιοριστούν οι πιθανές αιτίες και να αντιμετωπιστούν μέσω διατροφικής, φυσικής ορμονικής αποκατάστασης και συμπληρωματικής υποστήριξης (Ιατρική Ακριβείας).

Η στοχευμένη διόρθωση των Ορμονικών και Μεταβολικών διαταραχών μπορεί να αποτελέσει ένα σημαντικό εργαλείο στη φυσική αντιμετώπιση του Χρόνιου Πόνου. Το κλινικό εκείνο πλαίσιο που περιλαμβάνει τους παράγοντες της Διατροφής και της αλλαγής στον τρόπο ζωής, με την παράλληλη διόρθωση των επιπτώσεων του περιβάλλοντος στην εξέλιξη της χρόνιας αυτής κατάστασης είναι η σύγχρονη ιατρική πραγματικότητα. Με την κατανόηση των αιτιών σε Κυτταρικό επίπεδο, μέσω εξειδικευμένων διαγνωστικών εξετάσεων, ο ιατρός συνεπικουρικά με τον ασθενή μπορούν να προβούν σε όλες εκείνες τις ενέργειες για τη διόρθωση της αιτίας της νόσου.  Άλλωστε δεν πρέπει να ξεχνάμε ότι ο Χρόνιος Πόνος αποτελεί αρχικά σύμπτωμα άλλων υποκείμενων νόσων και πως η αντιμετώπιση του περιλαμβάνει, όπως είναι λογικό, και τη θεραπεία των νόσων αυτών.

Διαβάστε επίσης

Τα συμπτώματα και η αιτιολογική θεραπεία της Ρευματοειδούς Αρθρίτιδας

Άγχος και Stress δύο εντελώς διαφορετικά πράγματα

Τρόποι ενίσχυσης της ποιότητας ζωής των ασθενών με Αυτοάνοσες Παθήσεις

Πηγές:

• Roman-Blas JA, Castaneda S, Largo R, Herrero-Beaumont G. Osteoarthritis associated with estrogen deficiency. Arthritis Res Ther. 2009; 11(5):241.
• Cirillo DJ, Wallace RB, Wu L, Yood RA. Effect of hormone therapy on risk of hip and knee joint replacement in the Women’s Health Initiative. Arthritis Rheum. 2006 Oct;54(10):3194-204.
• Verdi J, Jafari-Sabet M, Mokhtari R, et al. The effect of progesterone on expression and development of neuropathic pain in a rat model of peripheral neuropathy. Eur J Pharmacol. 2013 Jan 15,699(1-3):207-12.
• Mensah-Nyagan AG, Meyer L, Schaeffer V, Kibaly C, Patte-Mensah C. Evidence for a key role of steroids in the modulation of pain. Psychoneuroendocrinology. 2009;34(Suppl. 1):S169-S177.
• Aloisi AM, Bonifazi M. Sex hormones, central  nervous system and pain. Horm Behav. 2006;50:1-7.
• Stein DG, Cebic MM. Progesterone and vitamin D hormone for treatment of traumatic brain injury in the aged. PM&R. 2011;3(601):5100-5110.
• Roberts LJ, Finch PM, Pullan PT, et al. Sex hormone suppression by intrathecal opioids: a prospective study. Clin J Pain. 2002;18:144-148.
• Lee C, Ludwig S, Duerbsan DR. Low serum cortisol associated with opioid use: case report and review of literature. Endocrin. 2002;12:5-8.
• Craft RM. Modulation of pain by estrogens. Pain 2007; 132(Supplement 1):S3-S12.
• Vincent T. Martin, Ovarian hormones and pain response: A review of clinical and basic science studies, Gender Medicine, Volume 6, Part 2, 2009, Pages 168-192
• International Association for the Study of Pain, Subcommittee on Taxonomy. Classification of chronic pain. In: Merskey H and Bogduk N (eds) Descriptions of Chronic Pain syndromes and definitions of pain terms, 1986, pp. S1–S226.
• Breivik H, Collett B, Ventafridda V, et al. Survey of chronic pain in Europe: prevalence, impact on daily live, and treatment. Eur J Pain 2006; 10: 287–333.
• Holick MF, Binkley NC, Bischoff-Ferrari HA, et al. Evaluation, treatment, and prevention of vitamin D deficiency: an Endocrine Society clinical practice guideline. J Clin Endocrinol Metab 2011; 96: 1911–1930.
• Edmonds SE, Winyard PG, Guo R, et al Putative analgesic activity of repeated oral doses of vitamin E in the treatment of rheumatoid arthritis. Results of a prospective placebo controlled double blind trial Annals of the Rheumatic Diseases 1997; 56:649-655.
• Guerrera MP, Volpe SL, Mao JJ. Therapeutic uses of magnesium. Am Fam Physician 2009; 80:157-62
• Joel M Kremer, n−3 Fatty acid supplements in rheumatoid arthritis, The American Journal of Clinical Nutrition, Volume 71, Issue 1, January 2000, Pages 349s–351s
• Williams, J. Z., Abumrad, N., & Barbul, A. (2002). Effect of a specialized amino acid mixture on human collagen deposition. Annals of surgery, 236(3), 369–375.