Τι είναι η Ατοπική Δερματίτιδα

Η Ατοπική Δερματίτιδα είναι μια χρόνια φλεγμονώδης και αυτοάνοση κνησμώδης δερματική νόσος, με αλλεργικό υπόστρωμα. Αποτελεί την πιο συχνή μορφή εκζέματος, κατά την οποία προκαλείται ξηροδερμία, εξανθήματα και επίμονος κνησμός. Παρουσιάζεται και στα δύο φύλα και προσβάλλει συνήθως το 15-30% των παιδιών και το 2-10% των ενηλίκων.

Πρόκειται για μία χρόνια υποτροπιάζουσα διαταραχή του δέρματος, η οποία εκδηλώνεται, όταν το σώμα μας αντιδρά σε μια απειλή, με επακόλουθο την επικράτηση χρόνιων φλεγμονών και την υπερδραστηριότητα του ανοσοποιητικού συστήματος. Η χρόνια αυτή φλεγμονή του δέρματος χαρακτηρίζεται από την τάση υποχώρησης και επανεμφάνισης. Γι΄ αυτό το λόγο, η συγκεκριμένη νόσος εκδηλώνεται με περιόδους υφέσεως και εξάρσεως. Οι συχνές εξάρσεις δεν αποκλείεται να πυροδοτηθούν από το έντονο άγχος και το ψυχρό ή ξηρό κλίμα. Σε κάθε περίπτωση, ταλαιπωρούν τους ασθενείς και υποβαθμίζουν την ποιότητα ζωής τους.

 

Κλινικά σημεία και συμπτώματα Ατοπικής Δερματίτιδας

Η νόσος παρουσιάζεται με επαναλαμβανόμενα επεισόδια φλεγμονής του δέρματος και επίπονου κνησμού. Αναπτύσσονται, μάλιστα, χαρακτηριστικές βλάβες στην ανώτερη στιβάδα του δέρματος, όπως ξηρότητα, ερυθρότητα και απολέπιση. Τα συμπτώματα αυτά που προκαλεί η Ατοπική Δερματίτιδα μπορούν να παρουσιαστούν σε οποιοδήποτε σημείο του σώματος. Παρά ταύτα, κάποιες περιοχές επηρεάζονται περισσότερο από κάποιες άλλες.

Στα βρέφη, οι δερματικές αλλοιώσεις εκδηλώνονται συνηθέστερα στις παρειές και στο τριχωτό της κεφαλής, όπου η πάθηση εκφράζεται ως έντονη σμηγματορροϊκή δερματίτιδα (νινίδα). Στα παιδιά, αναπτύσσεται ένα εξάνθημα κυρίως στους καρπούς, στον τράχηλο, στα βλέφαρα, στην κοιλιά, στην πλάτη, στο εσωτερικό του αγκώνα και πίσω από τα γόνατα. Τα μεγαλύτερα παιδιά και οι ενήλικες στα πρώτα στάδια της νόσου ενδέχεται να εμφανίσουν ερυθρές κηλίδες στους αγκώνες, στο λαιμό, στους καρπούς, στους αστραγάλους, στα χέρια, καθώς και στην περιοχή πίσω από τα γόνατα.

 

Ατοπική Δερματίτιδα και διαταραγμένος επιδερμικός φραγμός

Η Ατοπική Δερματίτιδα προκύπτει ως επακόλουθο χρόνιας φλεγμονής σε συνδυασμό με δυσλειτουργία του δερματικού φραγμού και οφείλεται σε ένα συνδυασμό παραγόντων. Συγκεκριμένα, η υπερβολική έκθεση του δέρματος σε ουσίες που αντιδρούν με τα φυσικά έλαια του (απορρυπαντικά, καθαριστικά, σαμπουάν, καλλυντικά, σκόνη, γύρη, τρίχωμα των ζώων, αντηλιακό), το καυτό νερό, οι υψηλές θερμοκρασίες, η υπερβολική εφίδρωση και η τριβή με συνθετικά υφάσματα αποτελούν παράγοντες που μπορεί να προκαλέσουν διαταραχές στο δερματικό φραγμό και να διευκολύνουν τη διείσδυση αλλεργιογόνων ουσιών στο συγκεκριμένο σημείο, οι οποίες επιφέρουν φλεγμονή και κνησμό.

Ο κνησμός, ο οποίος αποτελεί μηχανικό ερεθισμό, συμβάλλει στην κινητοποίηση των ανοσολογικών μηχανισμών του οργανισμού. Έτσι, δημιουργείται ένας φαύλος κύκλος αυτοανοσίας, ο οποίος αποτελεί και την πρωταρχική αιτία αφενός εκδήλωσης των συμπτωμάτων της Ατοπικής Δερματίτιδας κι αφετέρου διατήρησης της χρονιότητας της. Η γενετική προδιάθεση, επίσης, ενοχοποιείται σε μεγάλο βαθμό για την εμφάνιση Ατοπικής Δερματίτιδας.

 

Ατοπική Δερματίτιδα και ανοσοποιητικό σύστημα

Λόγω της διαταραγμένου επιδερμικού φραγμού που παρατηρείται σε ασθενείς με Ατοπική Δερματίτιδα, τα αλλεργιογόνα που διαχέονται στο περιβάλλον μπορούν να εισέλθουν βαθύτερα, στις χαμηλότερες στιβάδες της επιδερμίδας. Το ανοσοποιητικό σύστημα θορυβείται από την παρουσία αυτών των παθογόνων παραγόντων και στην προσπάθεια του να τους εξουδετερώσει υπερλειτουργεί, με αποτέλεσμα την εκδήλωση των χαρακτηριστικών δερματικών αλλοιώσεων της Ατοπικής Δερματίτιδας.

Το έντερο, μάλιστα, συνδέεται άρρηκτα με την εκδήλωση της νόσου, καθώς σε αυτό εδράζεται το 80-85% του ανοσοποιητικού μας συστήματος. Αυτό υποδηλώνει ότι μία από τις βασικότερες αιτίες των Αυτοάνοσων νοσημάτων, συμπεριλαμβανομένης και της Ατοπικής Δερματίτιδας, είναι η δυσλειτουργία του εντερικού φραγμού. Για την ακρίβεια, ο βλεννογόνος του εντέρου χρησιμεύει σαν φράγμα το οποίο εμποδίζει την είσοδο μικροβίων, τοξινών και λοιπών ανεπιθύμητων ουσιών στο σώμα μέσω του αίματος, ενώ παράλληλα επιτρέπει την απορρόφηση πολύτιμων θρεπτικών συστατικών.

Όταν καταναλώνουμε τροφές που έχουν υποστεί βιομηχανική επεξεργασία και περιλαμβάνουν ερεθιστικές ουσίες, όπως η γλουτένη και τα ενισχυτικά γεύσης, αλλά και χημικές ενώσεις οι οποίες παρεμποδίζουν την αποσύνθεση τους, όπως τα συντηρητικά, τότε προκύπτει φλεγμονή στο εντερικό μικροβίωμα. Αυτό φέρει ως συνέπεια την αύξηση της διαπερατότητας του εντερικού βλεννογόνου σε μικρόβια και αλλεργιογόνα, τα οποία εισέρχονται στην κυκλοφορία του αίματος και οδηγούν στην ανάπτυξη αλλεργικών παθήσεων και στην εκδήλωση αυτοάνοσων νόσων.

 

Ατοπική Δερματίτιδα και Διατροφή

Οι ελλείψεις του οργανισμού σε βιταμίνες, μέταλλα, Ω-3 λιπαρά οξέα και προβιοτικά σχετίζονται με την εκδήλωση της Ατοπικής δερματίτιδας. Ειδικότερα, τα ελλιπή επίπεδα Βιταμίνης D συνεπικουρούν στην πρόκληση της αυτοανοσίας και στην εμφάνιση αλλεργικών παθήσεων. Η Βιταμίνη D έχει ανοσορρυθμιστική δράση. Κατά συνέπεια, οι μειωμένες ποσότητες Βιταμίνης D στον ορό του αίματος ευθύνονται για την εμφάνιση δυσλειτουργιών του ανοσοποιητικού συστήματος, παράγοντες που συνεργικά μπορεί να οδηγήσουν στην εκδήλωση Ατοπικής Δερματίτιδας.

Η Ατοπική Δερματίτιδα συνδέεται συχνά και με αλλεργίες οι οποίες προκύπτουν από διάφορα τρόφιμα. Σε αυτά περιλαμβάνονται τα αυγά, το γάλα, τα φιστίκια, η μαγιά, το σιτάρι, τροφές των οποίων η κατανάλωση συνιστάται να αποφεύγεται σε πάσχοντες από Ατοπική Δερματίτιδα.

 

Κλασσική Θεραπευτική αντιμετώπιση Ατοπικής Δερματίτιδας

Η συνήθης θεραπευτική αντιμετώπιση της Ατοπικής Δερματίτιδας περιλαμβάνει τη χορήγηση κορτιζόνης, αντιισταμινικών, αντιβιοτικών και αναστολών των υποδοχέων της καλσινευρίνης.  Σε σοβαρότερες περιπτώσεις, δίδονται στεροειδή ή δραστικά κατασταλτικά του ανοσοποιητικού, όπως η κυκλοσπορίνη. Ο ασθενής με Ατοπική Δερματίτιδα, όμως, επιδίδεται εφ’ όρου ζωής στη λήψη φαρμάκων, τα οποία μπορεί να προκαλέσουν μία σωρεία ανεπιθύμητων παρενεργειών από αύξηση της πίεσης και του σακχάρου μέχρι και οστεοπόρωση.

 

Η Σύγχρονη Ιατρική αντιμετώπιση της Ατοπικής δερματίτιδας

Μπορεί κανείς να αντιληφθεί αρκετά εύκολα ότι τα αίτια που συνηγορούν στην εμφάνιση Ατοπικής δερματίτιδας εκδηλώνονται αλυσιδωτά και αλληλεπιδρούν μεταξύ τους. Συνεπώς, ο πιο ενδεδειγμένος και αποτελεσματικός τρόπος για τη θεραπευτική αντιμετώπιση της Ατοπικής Δερματίτιδας έγκειται στην εκπόνηση θεραπευτικών πρωτοκόλλων και αγωγών που στοχεύουν στην εξάλειψη των βαθύτερων αιτιών που προκαλούν τη νόσο, δίχως να περιορίζονται στη μείωση των συμπτωμάτων. Εξάλλου, η Ατοπική Δερματίτιδα παρουσιάζει περιόδους έξαρσης και ύφεσης και γι’ αυτό το λόγο πρωταρχικό ρόλο παίζει η βιοχημική και κυτταρική αποκατάσταση του οργανισμού, προκειμένου να ελαχιστοποιηθούν οι πιθανότητες επανεμφάνισης της.

Η Σύγχρονη Ιατρική προσέγγιση ερευνά τις πραγματικές αιτίες των Αυτοάνοσων Δερματολογικών Νοσημάτων, όπως είναι η Ατοπική Δερματίτιδα, και διαφοροποιείται σε σχέση με τις συνήθεις θεραπευτικές προσεγγίσεις τόσο σε επίπεδο διάγνωσης όσο και σε επίπεδο θεραπείας.

Καταρχάς, ο ασθενής καλείται να συμπληρώσει ένα ιατρικό ιστορικό, το οποίο διερευνά το σύνολο των επιγενετικών παραγόντων που ενοχοποιούνται ο καθένας ξεχωριστά ή σε συνδυασμό μεταξύ τους για την αυτοανοσία. Επιπλέον, διενεργούνται Εξειδικευμένες Μοριακές και Βιοχημικές εξετάσεις, οι οποίες μας δίνουν εργαστηριακά αποτελέσματα σε κρίσιμους δείκτες και εντοπίζουν τα αίτια που οδηγούν στην εκδήλωση της νόσου σε κυτταρικό επίπεδο.

Βάσει των διαγνωστικών ευρημάτων, διαμορφώνονται αποκλειστικά εξατομικευμένα ιατρικά πρωτόκολλα, μέσω των οποίων αποκαθίστανται οι δομικές επάρκειες του οργανισμού σε θρεπτικά συστατικά και ρυθμίζονται οι νευροδιαβιβαστές. Ανάλογα με την κάθε περίπτωση, μπορεί να προταθεί μία θεραπευτική, αντιφλεγμονώδης διατροφή, η οποία συνδράμει στην εξάλειψη της φλεγμονής, καθώς  επιτυγχάνει τη μέγιστη υγεία της πεπτικής οδού και προάγει, κατ’ αυτόν τον τρόπο, τη συνολική υγεία του οργανισμού. Πολλές φορές, τα θεραπευτικά πρωτόκολλα αυτά συνδυάζονται με τη χορήγηση βιταμινών, ιχνοστοιχείων και μετάλλων, τα οποία διαγνωσμένα είναι ελλιπή στον ανθρώπινο οργανισμό.

Με αυτές τις μεθόδους, αποκαθίσταται η  βιοχημική ισορροπία σε κυτταρικό επίπεδο, καθώς εξαλείφονται τα πραγματικά αίτια που προκαλούν την Ατοπική Δερματίτιδα. Πρόκειται, δηλαδή για μία αιτιολογική αντιμετώπιση κι όχι συμπτωματική. Η πορεία της υγείας του ασθενούς ελέγχεται συστηματικά και οι εξατομικευμένες θεραπευτικές αγωγές τροποποιούνται βάσει των κλινικών ή εργαστηριακών ευρημάτων. Η αποκατάσταση είναι μόνιμη και δεν παρατηρούνται υποτροπές.

 

 

Διαβάστε επίσης

Ο ρόλος της βιταμίνης D στη θεραπεία της Σκλήρυνσης Κατά Πλάκας
Υπέρταση: Οι μηχανισμοί εκδήλωσης αυτού του “σιωπηλού δολοφόνου”
Ψωρίαση: Η βαθύτερη κατανόηση της νόσου

 

References:

  1. Thomsen SF (2014). “Atopic dermatitis: natural history, diagnosis, and treatment“. ISRN Allergy. 2014: 354250. doi:10.1155/2014/354250. PMC 4004110. PMID 25006501.
  2. Schmitt J, Langan S, Deckert S, Svensson A, von Kobyletzki L, Thomas K, Spuls P (December 2013). “Assessment of clinical signs of atopic dermatitis: a systematic review and recommendation“. The Journal of Allergy and Clinical Immunology. 132 (6): 1337–47. doi:10.1016/j.jaci.2013.07.008. PMID 24035157.
  3. Flohr C, Mann J (January 2014). “New insights into the epidemiology of childhood atopic dermatitis“. Allergy. 69 (1): 3–16. doi:10.1111/all.12270. PMID 24417229. S2CID 32645590.
  4. The dermatologist, Adolescent-Atopic-dermatitis.
  5. Conditions and treatments, Eczema (Atopic Dermatitis) Overview
  6. Lio PA (October 2013). “Non-pharmacologic therapies for atopic dermatitis“. Current Allergy and Asthma Reports. 13 (5): 528–38. doi:10.1007/s11882-013-0371-y. PMID 23881511. S2CID 40875822.
  7. Kim G, Bae JH (September 2016). “Vitamin D and atopic dermatitis: A systematic review and meta-analysis“. Nutrition (Systematic Review and Meta-Analysis). 32 (9): 913–20. doi:10.1016/j.nut.2016.01.023. PMID 27061361.
  8. Yarbrough KB, Neuhaus KJ, Simpson EL (March–April 2013). “The effects of treatment on itch in atopic dermatitis“. Dermatologic Therapy. 26 (2): 110–9. doi:10.1111/dth.12032. PMC 4524501. PMID 23551368.