Κετογονική δίαιτα

Η κετογονική δίαιτα είναι ήδη γνωστή από το 1920 ως αντιεπιληπτική θεραπεία, προτού ακόμη ανακαλυφθούν τα αντιεπιληπτικά φάρμακα. Τα τελευταία έτη, έχει αποτελέσει μία από τις πιο προβεβλημένες στρατηγικές απώλειας βάρους.

Πρόκειται για ένα είδος διατροφής που βασίζεται στην αυξημένη κατανάλωση κυρίως λιπαρών και πρωτεϊνών και στη μειωμένη πρόσληψη υδατανθράκων. Τα κύτταρα του σώματος χρησιμοποιούν τη γλυκόζη ως βασική πηγή ενέργειας, η οποία παράγεται από την κατανάλωση των υδατανθράκων. Όταν η πρόσληψη υδατανθράκων είναι περιορισμένη, όπως συμβαίνει στην κετογονική δίαιτα, τότε το λίπος, μέσω μίας φυσικής μεταβολικής διαδικασίας που είναι γνωστή ως κέτωση, μετατρέπεται σε κετονογόνα σώματα. Αυτά, πλέον, αποτελούν το κύριο καύσιμο για τα κύτταρα μας.

Αυτό που επιτυγχάνεται είναι η μείωση των αποθεμάτων γλυκογόνου στον οργανισμό όπως και του νερού. Κατά τη διάρκεια των πρώτων ημερών, μειώνεται το βάρος, εξαιτίας της απώλειας νερού/υγρών. Έπειτα από αυτό το στάδιο, αρχίζει η καύση λίπους μέσω του σχηματισμού κετονικών σωμάτων, προκειμένου να παραχθεί ενέργεια.

 

Τα οφέλη της Κετογονικής διατροφής

Πέραν των θεραπευτικών οφελών που παρέχει η κετογονική δίαιτα στις επιληπτικές κρίσεις, υπάρχουν πολλές πρόσφατες μελέτες που καταδεικνύουν επιπλέον αποδεδειγμένες ευεργετικές ιδιότητες. Λόγου χάρη, έχει βρεθεί ότι η κετογονική δίαιτα προάγει τη μνήμη και την απόδοση, παρέχει πνευματική διαύγεια και αυξάνει τα επίπεδα ενέργειας. Επιπλέον, επιτείνει το αίσθημα του κορεσμού, καθώς συμβάλλει στη μείωση των ορμονών που διεγείρουν την όρεξη, όπως η ινσουλίνη και η γκρελίνη. Συνεπώς, μπορεί να βοηθήσει σημαντικά στην απώλεια κιλών.

Με βάση μία μετα-ανάλυση κλινικών δοκιμών του 2013 στο περιοδικό British Journal of Nutrition, απεδείχθη ότι όσοι ακολούθησαν την κετογονική δίαιτα έχασαν περισσότερο σωματικό βάρος συγκριτικά με εκείνους που εφάρμοσαν μία δίαιτα ελλιπή σε λίπος. Επιπλέον, η κετογονική δίαιτα βοηθάει στο να διατηρηθούν τα επίπεδα του σακχάρου. Αυτό οφείλεται στο γεγονός ότι, λόγω της αποφυγής κατανάλωσης υδατανθράκων, το σώμα μας δε χρήζει μεγάλης ανάγκης να παράγει ινσουλίνη.

 

Η αντιφλεγμονώδης δράση της κετογονικής δίαιτας

Παράλληλα, η κετογονική διατροφή μπορεί να τροποποιήσει άρδην το μικροβίωμα του στομάχου και εν τέλει να συμβάλλει στην ενδυνάμωση του ανοσοποιητικού μας συστήματος μειώνοντας τη φλεγμονή, σύμφωνα με μία νέα έρευνα. Ερευνητές του Πανεπιστημίου της Καλιφόρνια επιχείρησαν να παρακολουθήσουν επί δύο μήνες τις αλλαγές που σημειώνονται στο μικροβίωμα 17 υπέρβαρων και παχύσαρκων ανδρών, λόγω διατροφής. Τον πρώτο μήνα, οι μισοί εξ’ αυτών ακολουθούσαν μία δυτικού τύπου διατροφή, ενώ οι υπόλοιποι εφάρμοζαν κετογονική δίαιτα. Μετά το πέρας ενός μήνα, οι δύο ομάδες ανδρών άλλαξαν μεταξύ τους  τον τύπο  διατροφής που ακολουθούσαν.

Σύμφωνα με τις αναλύσεις κοπράνων, βρέθηκε ότι, όταν η ομάδα ανδρών που ακολουθούσε δυτικού τύπου διατροφή άλλαξε σε κετογονική, τότε σημειώθηκαν μεταβολές των επιπέδων 19 «οικογενειών» βακτηρίων. Κατόπιν, εξήχθησαν από τους ερευνητές δείγματα μικροβίων από το έντερο της ομάδας keto και εισήχθησαν στο έντερο ποντικιών. Αυτό που παρατηρήθηκε ήταν η μείωση των επιπέδων των κυττάρων που προάγουν τη φλεγμονή σε αυτοάνοσα νοσήματα. Σύμφωνα με τον επικεφαλής ερευνητή Peter Turnbaugh, επίκουρο καθηγητή Μικροβιολογίας και Ανοσολογίας, τα αποτελέσματα απεδείχθησαν εντυπωσιακά.

Κοντολογίς, βάσει της παραπάνω έρευνας, οι κετόνες μεταβάλλουν το μικροβίωμα του γαστρεντερικού συστήματος και μέσω της συγκεκριμένης διαδικασίας, ακολουθεί η ενεργοποίηση ενός μηχανισμού αντιφλεγμονώδους προστασίας του οργανισμού μας. Οι αντιφλεγμονώδεις ιδιότητες της κετογονικής δίαιτας απορρέουν από την περιορισμένη παραγωγή ελευθέρων ριζών που παρατηρείται κατά την καύση κετονών αντί γλυκόζης. Ένας επιπλέον λόγος που ευθύνεται για τη μείωση των φλεγμονών είναι ότι η κετογονική δίαιτα επιτρέπει τη σταθεροποίηση των επιπέδων του σακχάρου στο αίμα, η ανισορροπία του οποίου μπορεί να οδηγήσει στην επικράτηση χρόνιων φλεγμονών.

Ακόμη, έχει αποδειχθεί ότι η κετογονική διατροφή προωθεί την ανάπτυξη νέων κυττάρων κάτι που οδηγεί στην ενίσχυση του σχηματισμού νέων μιτοχονδρίων. Συνεπώς, η παραγωγή ενέργειας στον οργανισμό μας καθίσταται υψηλότερη εφόσον τα μιτοχόνδρια λειτουργούν ως μικρά εργοστάσια παραγωγής ενέργειας.

 

Κετογονική δίαιτα και προστασία από χρόνιες ασθένειες

Ο συνδυασμός της μειωμένης φλεγμονής και της αυξημένης παραγωγής μιτοχονδρίων καθιστά το σώμα μας ικανό να αντεπεξέρχεται επαρκώς σε διάφορες λειτουργίες. Η εμφάνιση πολλών χρόνιων παθήσεων οφείλεται σε χρόνιες φλεγμονές και σε δυσλειτουργίες των μιτοχονδρίων. Κατά συνέπεια, η κετογονική δίαιτα αποτελεί μία θεμελιώδη στρατηγική για τη μείωση του κινδύνου ανάπτυξης διαφόρων χρόνιων παθήσεων.

Έχει υποστηριχθεί ότι μία κετογονική δίαιτα μπορεί να συμβάλλει αποτελεσματικά στη θεραπεία νευρολογικών παθήσεων, όπως η νόσος Alzheimer και η νόσος Parkinson, κι είναι δυνατόν να αποτρέψει την ανάπτυξη των καρκινικών κυττάρων. Επιπρόσθετα, ορισμένες δερματικές παθήσεις, όπως το έκζεμα, είναι απόρροια χρόνιων φλεγμονών ή αυτοανοσίας και η κετογονική δίαιτα μπορεί να διαδραματίσει θεραπευτικό ρόλο. Σύμφωνα με διάφορες επιστημονικές μελέτες, η εξέλιξη της ακμής μπορεί να περιοριστεί μέσω της υιοθέτησης κετογονικής δίαιτας. Επιπλέον, βάσει στοιχείων, η κετογονική δίαιτα βοηθάει τις γυναίκες με Σύνδρομο Πολυκυστικών Ωοθηκών στην επίτευξη ορμονικής ισορροπίας, στη βελτίωση των επιπέδων της ινσουλίνης και στην απώλεια κιλών.

Παράλληλα, έχει υποστηριχθεί ότι μία κετογονική δίαιτα δύναται να προσφέρει αντιγηραντική δράση. Αυτό μπορεί να τεκμηριωθεί από το γεγονός ότι η αύξηση της παραγωγής μιτοχονδρίων, λόγω της κετογονικής διατροφής, επιδρά στα επίπεδα φλεγμονών και ενέργειας, καθορίζει τη γονιδιακή έκφραση και κατ’ επέκταση τη συνολική λειτουργία του σώματος. Όλες αυτές οι παράμετροι παίζουν σημαντικό ρόλο στο ρυθμό με τον οποίο επέρχεται η γήρανση των κυττάρων μας.

 

Πιθανές παρενέργειες και αντενδείξεις

Η κετογονική διατροφή προσφέρει ευεργετικά οφέλη στον οργανισμό μας αποτελέσματα, όταν εφαρμόζεται προσωρινά ως στρατηγική απώλειας σωματικού βάρους. Παρά ταύτα, επιβάλλει αρκετούς περιορισμούς και προϋποθέτει παραλείψεις βασικών θρεπτικών συστατικών, γι’ αυτό και ενδέχεται να προκαλέσει ανεπιθύμητες παρενέργειες.

Ορισμένες παρενέργειες μπορεί να περιλαμβάνουν υψηλό κίνδυνο για πέτρες στα νεφρά, κακοσμία, αφυδάτωση, μυϊκές κράμπες, ζάλη, δυσκοιλιότητα, κόπωση, υπογλυκαιμία, αυξημένο καρδιακό ρυθμό και υψηλά επίπεδα ουρικού οξέος στο αίμα.

Επιπλέον, σύμφωνα με τα λεγόμενα της Kristen Kizer, μίας διατροφολόγου στο νοσοκομείο Houston Methodist, οι κετόνες αποτελούν αρνητικά φορτισμένα μόρια, γεγονός που υποδηλώνει ότι είναι όξινα. Ο οργανισμός, στην προσπάθεια που καταβάλλει να αποβάλλει το οξύ, κάνει χρήση του ασβεστίου από τα οστά. Γι΄ αυτό το λόγο, τα άτομα που εφαρμόζουν για μεγάλες χρονικές περιόδους κετογονική δίαιτα διατρέχουν αυξημένο κίνδυνο εμφάνισης οστεοπόρωσης.

Σπανίως, ενδέχεται να επέλθει η επονομαζόμενη κετοξέωση που εκδηλώνεται συχνότερα σε άτομα με Σακχαρώδη Διαβήτη 1, εξαιτίας της ελλιπούς παραγωγής ινσουλίνης, η οποία δεν επιτρέπει την υπερπαραγωγή κετονών. Γι΄ αυτό το λόγο, καθίσταται σαφές ότι η παραμονή σε κατάσταση κέτωσης μπορεί να αποβεί επιβλαβής σε άτομα με υποκείμενα νοσήματα. Δεν είναι τυχαίο που ο συγκεκριμένος τύπος διατροφής αντενδείκνυται για εγκύους, παιδιά, πάσχοντες από Σακχαρώδη Διαβήτη τύπου 1, ασθενείς με καρδιαγγειακή νόσο, καθώς και για άτομα με παθήσεις των νεφρών ή του ήπατος. Τέλος, υπάρχουν αντενδείξεις για όσους παρουσιάζουν διατροφικές ή ψυχικές διαταραχές.

 

Η σπουδαιότητα της ιατρικής καθοδήγησης και επίβλεψης

Η κετογονική διατροφή θεωρείται επωφελής για τον οργανισμό μας. Όμως, συνιστάται η καθοδήγηση και επίβλεψη από ιατρό, προκειμένου να διασφαλιστεί η παροχή όλων των απαραίτητων βιταμινών και ιχνοστοιχείων. Ειδικότερα, σε περίπτωση που κάποιος πάσχει από καρδιακή ασθένεια, Διαβήτη τύπου 1 ή 2, δεν πρέπει να ακολουθήσει κετογονική διατροφή, δίχως ιατρική επίβλεψη.

Κατά συνέπεια, είτε η κετογονική διατροφή ακολουθείται για την απώλεια βάρους είτε για θεραπευτικούς σκοπούς, χρειάζεται να εφαρμόζεται πάντοτε υπό την καθοδήγηση ενός αρμόδιου γιατρού, προκειμένου να αξιολογηθούν οι ενδεχόμενοι κίνδυνοι και τα πιθανά οφέλη που θα υπάρξουν ανάλογα με τις ανάγκες του κάθε οργανισμού και τη συνολική κατάσταση της υγείας του μεμονωμένα, στοχευμένα και εξατομικευμένα.

 

Δρ. Κοΐνη Νικολέτα, Μ.D.
Δερματολόγος – Αφροδισιολόγος, PgD in Genomic Medicine and Healthcare
Ιατρός Λειτουργικής, Αντιγηραντικής, Προληπτικής και Αναγεννητικής Ιατρικής
(Diplomate and Board Certified in Anti-aging, Preventive, Functional and Regenerative Medicine from
A4M (American Academy in Antiaging Medicine).

 

Διαβάστε επίσης

Φλεγμονές Οξείες & Χρόνιες – Πόσο επικίνδυνες μπορούν να γίνουν;

Ωμέγα-3 Λιπαρά Οξέα: Μπορούν να καταστείλουν τη Φλεγμονή και την Αυτοανοσία;

Ο μοναδικός ακριβής τρόπος, για τον έλεγχο των επιπέδων Υγείας

 

Πηγές – Βιβλιογραφία

  1. Lucas, M., Chocano-Bedoya, P., Shulze, M. B., Mirzaei, F., O’Reilly, É. J., Okereke, O. I., … Ascherio, A. (2014). Inflammatory dietary pattern and risk of depression among women. Brain, Behavior, and Immunity, 36, 46–53. PMID: 24095894
  2. Kossoff EH, Wang HS. Dietary therapies for epilepsy. Biomed J. 2013 Jan-Feb;36(1):2-8. doi:10.4103/2319-4170.107152 PMID 23515147
  3. Gano LB, Patel M, Rho JM. Ketogenic diets, mitochondria, and neurological diseases. J Lipid Res. 2014 Nov;55(11):2211-28. doi:10.1194/jlr.R048975. PMID 24847102.
  4. Cai QY, Zhou ZJ, Luo R, Gan J, Li SP, Mu DZ, Wan CM. Safety and tolerability of the ketogenic diet used for the treatment of refractory childhood epilepsy: a systematic review of published prospective studies. World J Pediatr. 2017 Dec;13(6):528-536. doi:10.1007/s12519-017-0053-2. PMID 28702868.
  5. Wheless JW. History and origin of the ketogenic diet (PDF). In: Stafstrom CE, Rho JM, editors. Epilepsy and the ketogenic diet. Totowa: Humana Press; 2004. ISBN 1-58829-295-9.
  6. Pfeifer, Heidi H. Low glycemic index treatment. Epilepsy Foundation. 22 August 2013. Cited 31 March 2018.
  7. D’Aquila, P., Bellizzi, D., & Passarino, G. (2015). Mitochondria in health, aging and diseases: the epigenetic perspective. Biogerontology. PMID: 25711915
  8. Muzykewicz DA, Lyczkowski DA, Memon N, Conant KD, Pfeifer HH, Thiele EA. Efficacy, safety, and tolerability of the low glycemic index treatment in pediatric epilepsy. Epilepsia. 2009 May;50(5):1118–26. doi:10.1111/j.1528-1167.2008.01959.x. PMID 19220406