Ο μεταβολισμός αποτελεί το σύνολο των βιοχημικών αντιδράσεων που πραγματοποιούνται στα κύτταρα του ανθρώπινου οργανισμού. Διάφορα θρεπτικά συστατικά προσλαμβάνονται, παράγονται, διατηρούνται ή διασπώνται από τον οργανισμό, αναλόγως τις ενεργειακές του ανάγκες. Αυτή η διαδικασία ονομάζεται μεταβολισμός και χωρίζεται στον καταβολισμό και τον αναβολισμό.

Στον καταβολισμό διενεργείται η διάσπαση των θρεπτικών ουσιών σε μικρότερα τμήματα και με αυτόν τον τρόπο απελευθερώνεται ενέργεια. Ο αναβολισμός περιλαμβάνει τις βιοσυνθετικές εκείνες διεργασίες, κατά τις οποίες συντίθενται μεγαλύτερα και πιο πολύπλοκα βιομόρια από απλούστερα και η διαδικασία αυτή δεσμεύει ενέργεια.

 

Πόσο σημαντική είναι η εύρυθμη λειτουργία του Μεταβολισμού;

Ο μεταβολισμός διαδραματίζει ζωτικό και μείζονα ρόλο για τον ανθρώπινο οργανισμό, διότι, όταν λειτουργεί σωστά, εξασφαλίζει την εύρυθμη λειτουργία του. Οποιαδήποτε παρέκκλιση ή παρεκτροπή από τη φυσιολογική ή ιδανική λειτουργία του μεταβολισμού έχει ως αποτέλεσμα την εμφάνιση νόσων. Σε ορισμένες περιπτώσεις, όταν διαταράσσεται η βιοχημική σύσταση των οργάνων, το ανοσοποιητικό σύστημα ενδέχεται να πάψει να αναγνωρίζει τα κύτταρα ως δικά του και να στραφεί ενάντια σε αυτά, προκειμένου να τα εξουδετερώσει. Το φαινόμενο αυτό αποτελεί την απαρχή της αυτοανοσίας.

Διαταραχές στη λειτουργία του ανθρώπινου μεταβολισμού και μεταβολές στα επίπεδα συγκεκριμένων μεταβολιτών συνδέονται με το φλεγμονώδη φαινότυπο μιας σειράς αυτοάνοσων διαταραχών, όπως ο Συστηματικός Ερυθηματώδης Λύκος, η Ρευματοειδής Αρθρίτιδα και ο Διαβήτης. Πιο συγκεκριμένα, διαταραχές του μεταβολισμού των αμινοξέων, των λιπαρών οξέων, και των υδατανθράκων προκύπτουν από ανεπάρκεια ή δυσλειτουργία ενζύμων, τα οποία παίζουν σημαντικό ρόλο στο μεταβολισμό. Οποιαδήποτε παρέκκλιση παρατηρηθεί στη δράσηκάποιου ενζύμου, καθιστά αδύνατη την πραγματοποίηση της συγκεκριμένης χημικής αντίδρασης. Αυτό έχει ως επακόλουθο τη συσσώρευση ουσιών που δε μεταβολίζονται και στην πλειοψηφία των περιπτώσεων είναι τοξικές για τον οργανισμό. Παρεμποδίζεται, μάλιστα, η σύνθεση άλλων, απαραίτητων για τον ανθρώπινο οργανισμό ουσιών, όταν επέρχεται η διακοπή μίας χημικής αντίδρασης. Η έλλειψη ενζύμων, που παίζουν βασικό ρόλο στο μεταβολισμό, είναι απόρροια πολλών παραγόντων, όπως η ανεπαρκής σε θρεπτικά συστατικά διατροφή, η αλόγιστη και άσκοπη χρήση φαρμακευτικών ουσιών και γενικότερα το κυτταρικό τοξικό φορτίο.

 

Πως ο Μεταβολισμός επηρεάζει το Ανοσοποιητικό Σύστημα

Πρόσφατα επιστημονικά ευρήματα υποστηρίζουν ότι ο μεταβολισμός αποτελεί μία θεραπευτική προσέγγιση για την αυτοανοσία, καθώς μπορεί να συμβάλλει στην αποτελεσματική ρύθμιση του ανοσοποιητικού συστήματος. Καθίσταται, μάλιστα, ικανός να αναστείλει την αυτοανοσία και με αυτόν τον τρόπο να συνδράμει στην αντιμετώπιση των αυτοάνοσων ασθενειών.

Η ενέργεια που απαιτείται για την εξασφάλιση της επιβίωσης του οργανισμού προέρχεται κυρίως από τις τροφές. Μαζί με το οξυγόνο και το νερό, το ανθρώπινο σώμα διαθέτει τους κατάλληλους μηχανισμούς, ώστε να παράγει βιοχημικά «καύσιμα», δηλαδή αμινοξέα, ορμόνες, ένζυμα και πρωτεΐνες. Η φλεγμονώδης διατροφή και η λήψη μέσω της διατροφής μας μεγάλων ποσοτήτων επεξεργασμένων υδατανθράκων οδηγεί στην ανάπτυξη χρόνιων φλεγμονών και στην απορρύθμιση του ανοσοποιητικού συστήματος.

Παράλληλα, η προτίμηση σε συγκεκριμένα είδη τροφών ή οι δίαιτες που δε βασίζονται σε εργαστηριακά ευρήματα  επιφέρουν ως συνέπεια να μην παρέχονται τα θρεπτικά συστατικά που απαιτούνται για τους ιστούς και τα όργανα.  Τότε, παρουσιάζονται σταδιακά ελλείψεις στον ανθρώπινο οργανισμό. Η ομοιόσταση του σώματος και οι μεταβολικές οδοί που καθορίζονται από τη λήψη και απορρόφηση των τροφών, διαταράσσονται.

Επί πρόσθετα, η διατάραξη του εντερικού μικροβιώματος από τα διάφορα τοξικά φορτία, δυσχεραίνει την απορρόφηση των πολύτιμων θρεπτικών συστατικών για τον οργανισμό. Εύλογα, λοιπόν, οι τροφές και οι θρεπτικές ουσίες αυτών δεν καταλήγουν ποτέ στα κύτταρα του ανθρώπου.

Ο μεταβολισμός θα μπορούσε να αξιοποιηθεί ως ένα πεδίο στόχευσης  για την αποκατάσταση της ανοσολογικής δυσλειτουργίας και την ανακούφιση από αυτοάνοσες νόσους. Συγκεκριμένες μεταβολικές οδοί ή μεταβολίτες μπορούν να χρησιμοποιηθούν για το συντονισμό των κυττάρων που εμπλέκονται στην αυτοανοσία. Εξειδικευμένες διαγνωστικές εξετάσεις, μέχρι πρότινος διαθέσιμες μόνο σε ερευνητικό επίπεδο, εισάγονται στην καθημερινή πρόγνωση και αποτελούν πολύτιμα εργαλεία για τον ιατρό, καθώς ανιχνεύουν τις όποιες δυσλειτουργίες ή αποκλίσεις από το φυσιολογικό των μονοπατιών του Μεταβολισμού.

Καθίσταται έτσι πασιφανές, πως οι ασθενείς με αυτοάνοσες παθήσεις χρειάζεται να ακολουθήσουν ένα διατροφικό πρόγραμμα που θα περιλαμβάνει όλα τα πολύτιμα θρεπτικά συστατικά που χρειάζεται ο οργανισμός για τη διατήρηση της ομοιόστασης του. Με αυτόν τον τρόπο, τα διάφορα μεταβολικά μονοπάτια λειτουργούν στην ιδανική κατάσταση και μπορεί να επιτευχθεί η πρόληψη των αυτοάνοσων νοσημάτων.

 

Διαβάστε επίσης


Μεταβολικά Νοσήματα

Κυτταρική Υγεία – Το Κλειδί στη μάχη κατά της Γήρανσης

Ο φαύλος κύκλος της Παχυσαρκίας

 

Πηγές – Βιβλιογραφία


  • Generali E, Ceribelli A, Stazi MA, Selmi C. Lessons learned from twins in autoimmune and chronic inflammatory diseases. J.Autoimmun. 83, 51–61 (2017).
  • Ray S, Sonthalia N, Kundu S, Ganguly S. Autoimmune disorders: an overview of molecular and cellular basis in today’s perspective. J.Clin. Cell. Immunol. S10:003 (2013).
  • Akazawa Y, Kubo M, Zhang R, Matsumoto K, Yan F, Setiawan H, et al. Inhibition of arginase ameliorates experimental ulcerative colitis in mice. Free Radic Res 2013;47:137–45.
  • Albini E, Rosini V, Gargaro M, Mondanelli G, Belladonna ML, Pallotta MT, et al. Distinct roles of immunoreceptor tyrosine-based motifs in immunosuppressive indoleamine 2,3-dioxygenase 1. J Cell Mol Med 2017;21:165–76.
  • MacIver, N. J., R. D. Michalek, and J. C. Rathmell. 2013. Metabolic regulation of T lymphocytes. Annu. Rev. Immunol. 31: 259–283.
  • Warburg, O. 1956. On the origin of cancer cells. Science 123: 309–314.
  • Mak TW, Saunders ME, Jett BD. Primer to the immune response. In: Regulation of Immune Responses in the Periphery. Academic Cell Press; Elsevier (2014). p. 227–46.
  • Norata GD, Caligiuri G, Chavakis T, Matarese G, Netea MG, Nicoletti A, et al. The cellular and molecular basis of translational immunometabolism.Immunity.(2015) 43:421–34.doi: 10.1016/j.immuni.2015.08.023.