Η διάρκεια καθώς και η ποιότητα του ύπνου έχει συνδεθεί έντονα με πολλά μεταβολικά προβλήματα όπως η χαμηλή χοληστερόλη HDL, μεγαλύτερος δείκτης μάζας σώματος (BMI), αρτηριακή υπέρταση, αυξημένα τριγλυκερίδια και διαβήτη τύπου 2.
Όπως δημοσιεύθηκε στο περιοδικό Diabetes Care, μελέτη ανακάλυψε αυξημένο κίνδυνο μεταβολικών προβλημάτων έως και 27% για κάθε ώρα που κάποιος μεταβάλλει την ποιότητα ή την ποσότητα του ύπνου του. Στη συγκεκριμένη μελέτη συμμετείχαν 2.003 άτομα μεταξύ των ηλικιών 45-84 ετών οι οποίοι παρακολουθούνταν κατά μέσο όρο για 6 χρόνια.
Ενδοκρινείς μηχανισμοί διαταραγμένου ύπνου
Διάφοροι βιολογικοί μηχανισμοί έχουν βρεθεί να σχετίζονται μεταξύ της μικρής διάρκειας του ύπνου και των μεταβολικών διαταραχών, όπως η εμπλοκή του αυτόνομου νευρικού συστήματος, η ενδοθηλιακή λειτουργία, ο μεταβολικός ρυθμός, η φλεγμονή.
Κατά την τελευταία δεκαετία, έχουν γίνει αρκετές έρευνες που δείχνουν ότι οι διαταραχές του ύπνου επηρεάζουν αρνητικά όχι μόνο τις γνωστικές λειτουργίες και τις επιδόσεις, αλλά και την καρδιαγγειακή λειτουργία μέχρι και τη θνησιμότητα. Πιο πρόσφατα, έχει αναγνωριστεί ότι ο ύπνος συνδέεται αιτιωδώς με τη ρύθμιση της ομοιόστασης της γλυκόζης και του ελέγχου της όρεξης και ότι ο διαταραγμένος ύπνος συμβάλλει στην αύξηση του επιπολασμού της παχυσαρκίας και του σακχαρώδη διαβήτη τύπου 2 (T2DM) σε ολόκληρο τον κόσμο.
Παρά τη σαφή συσχέτιση μεταξύ σύντομου ύπνου και μεταβολικών διαταραχών, οι υποκείμενοι ενδοκρινικοί και μοριακοί μηχανισμοί παραμένουν μόνο μερικώς διαφωτισμένοι. Μερικές μελέτες ανέφεραν βλάβες στην ομοιόσταση της γλυκόζης σε άτομα με περιορισμό του ύπνου μαζί με διαταραχές στα επίπεδα κορτιζόλης και κατεχολαμίνης. Η πολυπλοκότητα των σχετιζόμενων ενδοκρινικών μηχανισμών μπορεί να αποδειχθεί περαιτέρω με παρατηρήσεις αυξημένων επιπέδων προφλεγμονωδών κυτοκινών, χαμηλής ελεύθερης τεστοστερόνης, μειωμένων επιπέδων ορμονών του θυρεοειδούς, μειωμένης έκκρισης αυξητικής ορμόνης και μεταβολές στις αδιποκινίνες που εκκρίνονται από το λιπώδη ιστό.
Ρύθμιση της όρεξης
Μελέτες προοπτικής και εγκάρσιες έχουν επίσης προσδιορίσει τη μικρή διάρκεια του ύπνου ως ανεξάρτητο παράγοντα κινδύνου για την αύξηση του σωματικού βάρους και τη συσσώρευση λίπους στην κοιλιακή χώρα. Πειραματικά αποδεικτικά στοιχεία υποστηρίζουν αυτή τη σχέση, καθώς τα άτομα με περιορισμό του ύπνου εκφράζουν την προτίμηση για τρόφιμα πλούσια σε λιπαρά και υδατάνθρακες και αυξάνουν την ημερήσια πρόσληψη θερμίδων κατά ≈ 20%. Επομένως, είναι εύλογο να υποτεθεί ότι ο ανεπαρκής ύπνος διεγείρει την πρόσληψη τροφής και συμβάλλει στην ανάπτυξη της παχυσαρκίας και του μεταβολικού συνδρόμου. Επιπλέον, η σύντομη διάρκεια του ύπνου έχει συνδεθεί με μειωμένη λεπτίνη (περιορίζει την πρόσληψη τροφής, παράγεται από λιπώδη ιστό) και αυξημένη γκρελίνη (αυξάνει την πρόσληψη τροφής, εκκρίνεται κυρίως από το στομάχι).
Τι συμβαίνει ενώ κοιμόμαστε;
Κατά τη διάρκεια του φυσιολογικού ύπνου, η κατανάλωση ενέργειας ολόκληρου του σώματος μειώνεται κατά 15-35%. Επιπλέον, ο κύκλος της γλυκόζης, των λιπιδίων και των πρωτεϊνών παρουσιάζει σημαντική μεταβλητότητα κατά τη διάρκεια του φυσικού κύκλου του ύπνου / αφύπνισης που είναι ανεξάρτητη από τις μεταβολές που προκαλούνται από την πρόσληψη τροφής. Για παράδειγμα, τα επίπεδα γλυκόζης στο πλάσμα ακολουθούν έντονα το κιρκαδικό ρυθμό και αυξάνουν σταδιακά κατά τη διάρκεια του ύπνου με τα υψηλότερα επίπεδα νωρίς το πρωί. Κατά την αφύπνιση, η παραγωγή ηπατικής γλυκόζης αυξάνεται και συμβάλλει στο «φαινόμενο της αυγής» σε υγιή και διαβητικά άτομα. Επιπλέον, η μειωμένη δραστηριότητα των νευρώνων κατά τη διάρκεια του ύπνου συμβάλλει στη μείωση της χρήσης γλυκόζης από τον εγκέφαλο κατά τη διάρκεια του ύπνου. Παρόμοιες κιρκαδικές μεταβολές ύπνου / αφύπνισης έχουν περιγραφεί στον μεταβολισμό των λιπιδίων. Τα τριγλυκερίδια και τα λιπαρά οξέα στο πλάσμα παρουσιάζουν έντονες κιρκαδικές μεταβολές με σταδιακά μειούμενα επίπεδα κατά τη διάρκεια του ύπνου, όταν η δραστικότητα λιποπρωτεϊνικής λιπάσης (LPL) και η σύνθεση λιπαρών οξέων στον λιπώδη ιστό είναι στα υψηλότερα .
Η διάρκεια λοιπόν του ύπνου σχετίζεται αρνητικά με το BMI άρα και με τη παχυσαρκία και την περιφέρεια της μέσης και συνδέεται θετικά με τα επίπεδα της HDL χοληστερόλης. Μικρή διάρκεια ύπνου σημαίνει μειωμένο μεταβολισμό της γλυκόζης και λειτουργίας του θυρεοειδούς, καθώς και υψηλότερη συστηματική φλεγμονή. Επιπλέον η διάρκεια του ύπνου τείνει να συσχετίζεται αρνητικά και με την HbA1c, που σχετίζεται θετικά με την ελεύθερη Τ4 και σχετίζεται αρνητικά με την CRP. Επίσης συσχετίζεται αρνητικά με τα τριγλυκερίδια και τα κριτήρια του μεταβολικού συνδρόμου.
Διαβάστε επίσης
Όταν το σώμα χάνει την ισορροπία του – Αυτοανοσία
Πως ενδυναμώνουμε φυσικά το ανοσοποιητικό μας σύστημα
Τα πραγματικά αίτια των αυτοάνοσων νοσημάτων
Πηγές – Βιβλιογραφία
- Sperry SD, Scully ID, Gramzow RH, Jorgensen RS. Sleep Duration and Waist Circumference in Adults: A Meta-Analysis. Sleep. 2015;38: 1269–1276. pmid:25581918
- Shan Z, Ma H, Xie M, Yan P, Guo Y, Bao W, et al. Sleep duration and risk of type 2 diabetes: a meta-analysis of prospective studies. Diabetes Care. 2015;38: 529–537. pmid:25715415
- Janssen I, Katzmarzyk PT, Ross R. Waist circumference and not body mass index explains obesity-related health risk. Am J Clin Nutr. 2004;79: 379–384. pmid:14985210
- Hex N, Bartlett C, Wright D, Taylor M, Varley D. Estimating the current and future costs of Type 1 and Type 2 diabetes in the UK, including direct health costs and indirect societal and productivity costs. Diabet Med. 2012;29: 855–862. pmid:22537247
- Huang, T., Redline, S. Cross-sectional and prospective associations of actigraphy-assessed sleep regularity with metabolic abnormalities: The Multi-Ethnic Study of Atherosclerosis. Diabetes Care, 2019 DOI: 2337/dc19-0596
- Eckel RH, Kahn SE, Ferrannini E, Goldfine AB, Nathan DM, Schwartz MW, et al. Obesity and type 2 diabetes: what can be unified and what needs to be individualized? Diabetes Care. 2011;34: 1424–1430. pmid:21602431
- Alberti KG, Zimmet P, Shaw J, Group IDFETFC. The metabolic syndrome—a new worldwide definition. Lancet. 2005;366: 1059–1062. pmid:16182882
- Cappuccio FP, Taggart FM, Kandala NB, Currie A, Peile E, Stranges S, et al. Meta-analysis of short sleep duration and obesity in children and adults. Sleep. 2008;31: 619–626. pmid:18517032
- Xi B, He D, Zhang M, Xue J, Zhou D. Short sleep duration predicts risk of metabolic syndrome: a systematic review and meta-analysis. Sleep Med Rev. 2014;18: 293–297. pmid:23890470
- Chaput JP. Sleep patterns, diet quality and energy balance. Physiol Behav. 2014;134:86–91. pmid:24051052
Αφήστε μια απάντηση