Αναψυκτικά – πόσο μας δροσίζουν;

Οι Αμερικανοί καταναλώνουν περισσότερα από 20 δισεκατομμύρια λίτρα ζαχαρούχων αναψυκτικών ετησίως, σύμφωνα με το Κέντρο Επιστημών Υγείας του Πανεπιστημίου του Τέξας στο Tyler. Τα ζαχαρούχα αναψυκτικά συνήθως περιέχουν ανθρακικό, ζάχαρη ή φρουκτόζη ή τεχνητά γλυκαντικά, φωσφορικό και κιτρικό οξύ, νάτριο και πληθώρα θερμίδων.

Τα περισσότερα αναψυκτικά περιέχουν σημαντικές ποσότητες ζάχαρης. Ένα κουτάκι coca cola, για παράδειγμα, περιέχει 23 φακελάκια ζάχαρης. Επιπλέον, άλλα αναψυκτικά περιέχουν σιρόπι αραβοσίτου ή καλαμποκιού υψηλής περιεκτικότητας σε φρουκτόζη ή HFCS ως συστατικό πρωτογενούς ζάχαρης.

 

Τι προκαλεί η κατανάλωση ζάχαρης ή φρουκτόζης;

Η ζάχαρη αποτελεί τροφή για τα βακτήρια στο στόμα.
Καθώς τα βακτήρια διασπούν τη ζάχαρη, απελευθερώνουν ένα όξινο παραπροϊόν που τρώει το σμάλτο στα δόντια και μπορεί να αυξήσει τον κίνδυνο ανάπτυξης τερηδόνας και στοματικών φλεγμονών.

 

Η σακχαρόζη και η φρουκτόζη δεν προκαλούν κορεσμό της πείνας.

Σε μια μελέτη του Purdue University, από τους DiMeglio DP, Mattes RD οι άνθρωποι που έπιναν αναψυκτικά εκτός από την τρέχουσα διατροφή τους, κατανάλωναν 17% περισσότερες θερμίδες από ότι πριν και φυσικά κέρδιζαν σταθερά περισσότερο βάρος από όσους δεν το έκαναν.

Σε μελέτη των Ludwig DS, Peterson KE, Gortmaker SL που πραγματοποιήθηκε σε παιδιά, η συχνή χρήση αναψυκτικών συνδέθηκε με αυξημένο κίνδυνο εμφάνισης παχυσαρκίας κατά 60%.

 

Οι μεγάλες ποσότητες ζάχαρης των αναψυκτικών μετατρέπονται σε λίπος στο ήπαρ.

Η γλυκόζη μπορεί να μεταβολίζεται από κάθε κύτταρο στο σώμα, ενώ η φρουκτόζη μπορεί να μεταβολίζεται μόνο από ένα όργανο, το συκώτι. Η υπερκατανάλωση φρουκτόζης οδηγεί σε υπερφόρτωση του συκωτιού ώστε να τη μετατρέπει τελικά σε λίπος. Μερικά λιπαρά περνούν έξω στο αίμα με τη μορφή τριγλυκερίδιων, ενώ ένα μέρος παραμένουν στο ήπαρ. Με την πάροδο του χρόνου, αυτό μπορεί να συμβάλει στη μη αλκοολική λιπώδη ηπατική νόσο και αύξηση του επικίνδυνου λίπους γύρω από την κοιλιά και τα όργανα γνωστό ως σπλαχνικό λίπος ή λίπος στην κοιλιά. Το σπλαχνικό λίπος συνδέεται με αυξημένο κίνδυνο διαβήτη τύπου 2 και καρδιακής νόσου.

Σε μία μελέτη διάρκειας 10 εβδομάδων, 32 υγιείς άνθρωποι που κατανάλωναν ποτά που είχαν υποστεί γλύκανση είτε με φρουκτόζη είτε με γλυκόζη, εκείνοι που κατανάλωναν γλυκόζη είχαν αύξηση στο υποδόριο λίπος – το οποίο δεν συνδέεται με μεταβολικές παθήσεις – ενώ εκείνοι που κατανάλωναν φρουκτόζη είδαν το λίπος της κοιλιάς να αυξάνεται σημαντικά.

 

Τα αναψυκτικά μπορούν να προκαλέσουν αντίσταση στην ινσουλίνη.

Η υπερκατανάλωση ζάχαρης που αυτά περιέχουν κάνουν το πάγκρεας να πρέπει να παράγει ακόμα περισσότερη ινσουλίνη για να μεταφέρει τη γλυκόζη στα κύτταρα από την κυκλοφορία του αίματος, έτσι τα επίπεδα ινσουλίνης στο αίμα αυξάνουν πολύ και αυτή η κατάσταση είναι γνωστή ως αντίσταση στην ινσουλίνη.

Τα ζαχαρούχα γλυκά ποτά μπορεί να είναι η κύρια διατροφική αιτία του διαβήτη τύπου 2.

 

Η ζάχαρη μπορεί να προκαλέσει αντίσταση και στη λεπτίνη.

Η λεπτίνη είναι μια ορμόνη που παράγεται από τα λιπώδη κύτταρα του σώματος. Ρυθμίζει τον αριθμό θερμίδων καταναλώνονται ή καίγονται .Τα επίπεδα λεπτίνης αλλάζουν ως απάντηση τόσο στην πείνα όσο και στην παχυσαρκία, επομένως ονομάζεται συχνά ως ορμόνη κορεσμού ή πείνας. Η αντίσταση στις επιδράσεις αυτής της ορμόνης – που αναφέρεται ως αντίσταση στη λεπτίνη – θεωρείται σήμερα ότι είναι ένας από τους κορυφαίους οδηγούς της αύξησης του λίπους στον άνθρωπο.

 

Τα αναψυκτικά μπορούν να οδηγήσουν και σε εθισμό.

Σε αρουραίους, η ζάχαρη προκάλεσε απελευθέρωση ντοπαμίνης στον εγκέφαλο, δίνοντας μια αίσθηση ευχαρίστησης. Παρόμοιες επιπτώσεις από μελέτες έχουν δείξει και σε ορισμένους ανθρώπους.

Πρόσφατες μελέτες επίσης σε ανθρώπους σημειώνουν μια ισχυρή συσχέτιση μεταξύ της πρόσληψης ζάχαρης και του κινδύνου καρδιακών παθήσεων σε όλους τους πληθυσμούς . Μια 20 χρονη μελέτη σε 40.000 άνδρες διαπίστωσε ότι όσοι έπιναν 1 αναψυκτικό την ημέρα είχαν 20% υψηλότερο κίνδυνο εμφάνισης ή θνησιμότητας από καρδιακή προσβολή, σε σύγκριση με τους άνδρες που σπάνια κατανάλωναν ζαχαρούχα ποτά.

 

Οι άνθρωποι που πίνουν αναψυκτικά έχουν και μεγαλύτερο κίνδυνο καρκίνου.

Ο καρκίνος τείνει να συμβαδίζει με άλλες χρόνιες παθήσεις όπως η παχυσαρκία, ο διαβήτης τύπου 2 και οι καρδιακές παθήσεις. Για το λόγο αυτό, δεν είναι έκπληξη το γεγονός ότι τα ζαχαρούχα ποτά συχνά συνδέονται με αυξημένο κίνδυνο καρκίνου. Μια μελέτη σε περισσότερους από 60.000 ενήλικες ανακάλυψε ότι όσοι έπιναν 2 ή περισσότερα αναψυκτικά εβδομαδιαίως ήταν 87% πιθανότερο να αναπτύξουν καρκίνο του παγκρέατος από όσους δεν έπιναν. Οι μετεμμηνοπαυσιακές γυναίκες που πίνουν αναψυκτικά μπορεί επίσης να διατρέχουν μεγαλύτερο κίνδυνο για καρκίνο του ενδομητρίου ή καρκίνο της εσωτερικής επένδυσης της μήτρας. Επιπλέον, η χρήση τους συνδέεται και με την υποτροπή του καρκίνου και τον θάνατο σε ασθενείς με καρκίνο του παχέος εντέρου.

 

Η κατανάλωση ζάχαρης συνδέεται με αυξημένο κίνδυνο άνοιας.

Η πιο κοινή μορφή άνοιας είναι η νόσος του Alzheimer. Οι έρευνες δείχνουν ότι οποιαδήποτε αύξηση του σακχάρου στο αίμα συνδέεται στενά με αυξημένο κίνδυνο άνοιας. Οι μελέτες των τρωκτικών επισημαίνουν ότι οι μεγάλες δόσεις ζαχαρούχων ποτών μπορεί να επηρεάσουν τις δυνατότητες μνήμης και λήψης αποφάσεων.

 

Τεχνητά γλυκαντικά

Τα τεχνητά γλυκαντικά είναι υποκατάστατα ζάχαρης χαμηλής ή κακής θερμιδικής αξίας που παρέχουν λίγη θρεπτική αξία, αλλά στη συνέχεια τροποποιούν τη γεύση των τροφίμων ή των ποτών έτσι ώστε να γίνονται πιο ελκυστικά για τον καταναλωτή. Τα εμπορικά σήματα αυτής της κατηγορίας περιλαμβάνουν τα Splenda, NutraSweet και Sweet ‘N Low. Τα πιο συνηθισμένα προϊόντα αυτής της κατηγορίας είναι η σουκραλόζη, η ασπαρτάμη, η σακχαρίνη, η δεξτρόζη.

 

Πόσο αθώα είναι τα τεχνητά γλυκαντικά;

Κατά τη διάρκεια της δεκαετίας του 1970, μελέτες σε ζώα έδειξαν ότι η συνεχιζόμενη κατανάλωση τεχνητών γλυκαντικών θα μπορούσε να οδηγήσει σε υψηλότερο κίνδυνο καρκίνου. Ορισμένες χώρες έφθασαν στο βαθμό που απαγόρευσαν τα περισσότερα από τα προϊόντα που κυκλοφόρησαν τότε στην αγορά για την προστασία των καταναλωτών.

Μπορούν να προκαλέσουν νευρολογικά προβλήματα (πχ η ασπαρτάμη) ή να αυξήσουν τα επίπεδα χοληστερόλης μεταβάλλοντας τον τρόπο με τον οποίο το ήπαρ μπορεί να επεξεργάζεται τα λίπη.

Δεδομένου ότι τα περισσότερα τεχνητά γλυκαντικά δεν προέρχονται από φυσικά προϊόντα, το ανθρώπινο σώμα δεν τα αναγνωρίζει πάντα. Τo φούσκωμα, τα χαλαρά κόπρανα και ο πόνος στο έντερο είναι οι τρεις πιο συχνές ανεπιθύμητες ενέργειες σε εκείνους που χρησιμοποιούν τεχνητά γλυκαντικά σε τακτική βάση.

Μπορεί να αλλάξει τον μεταβολικό ρυθμό του σώματός. Μελέτες που περιλαμβάνουν τεχνητά γλυκαντικά δείχνουν ότι υπάρχει αυξημένος κίνδυνος διαταραχής του μεταβολισμού μετά από τακτική κατανάλωση. Αυτό το μειονέκτημα περιλαμβάνει προβλήματα όπως οι καρδιακές παθήσεις και το μεταβολικό σύνδρομο. Η κατανάλωση αναψυκτικών συνδέεται επίσης με την αύξηση του κινδύνου ανάπτυξης μεταβολικού συνδρόμου κατά 34%.

Μπορεί επίσης να προκαλέσουν διαταραχές του μικροβιώματος του εντέρου και δυσανεξία στη γλυκόζη λόγω της συνεχιζόμενης παρουσίας τους στο γαστρεντερικό σωλήνα.

Το Εθνικό Ινστιτούτο Καρκίνου και πολυάριθμοι οργανισμοί από όλο τον κόσμο ανακάλυψαν επιστημονικά στοιχεία που δείχνουν ότι τα τεχνητά γλυκαντικά μπορούν να προκαλέσουν προβλήματα υγείας ή καρκίνο στους ανθρώπους.

Αναψυκτικά και γλυκοζυλίωση

Η ζάχαρη, η φρουκτόζη και οι λοιπές τεχνητές γλυκαντικές ουσίες, ανεβάζουν το σάκχαρο στο αίμα, και έτσι αυξάνεται η γλυκοζυλίωση, η οποία είναι βασικός μηχανισμός πολλών νοσημάτων. Η γλυκοζυλίωση, μια ανεξέλεγκτη βιολογική διαδικασία, είναι ουσιαστικά μια μη-ενζυματική αντίδραση μεταξύ των πρωτεϊνών και των σακχάρων, που μεταβάλλει σημαντικά τη δομή και λειτουργία των πρωτεϊνών.

Κατά την γλυκοζυλίωση, ένα μόριο σακχάρου προσκολλάται σε μια πρωτεΐνη με αποτέλεσμα το σχηματισμό μιας μη λειτουργικής δομής γλυκοζυλιωμένης πρωτεΐνης, που ονομάζεται «προηγμένα τελικά προϊόντα γλυκοζυλίωσης» ή Advanced glycation end products εν συντομία AGEs, όπως είναι η αγγλική ορολογία. Μάλιστα, επιστημονικές μελέτες τα τελευταία 20 χρόνια έχουν αποδείξει ότι τα AGEs εμπλέκονται στις περισσότερες από τις χρόνιες ασθένειες που συνδέονται με τη γήρανση.

Η περισσότερη από την ποσότητα του σακχάρου στο αίμα πηγαίνει στην παροχή της ενέργειας, που χρειάζεται το σώμα για να λειτουργήσει σωστά. Ωστόσο, ένα μικρό ποσοστό του σακχάρου στο αίμα είναι γλυκοζυλιωμένο, σε μορφή AGEs, δίνοντας το έναυσμα για την εκδήλωση πολλών χρόνιων παθήσεων.

Η κατανάλωση λοιπόν σε υπερβολική ποσότητα αναψυκτικών μαζί με τη προστιθέμενη ζάχαρη μπορεί να επηρεάσει αρνητικά την υγεία. Στη λίστα των αναψυκτικών συμμετέχουν και οι χυμοί φρούτων, οι καφέδες με υψηλή γλύκανση και άλλες πηγές υγρής ζάχαρης.

Τελικά πόσο μας δροσίζουν;

 

Δρ. Κοΐνη Νικολέτα, Μ.D.
Δερματολόγος – Αφροδισιολόγος, PgD in Genomic Medicine and Healthcare
Ιατρός Λειτουργικής, Αντιγηραντικής, Προληπτικής και Αναγεννητικής Ιατρικής
(Diplomate and Board Certified in Anti-aging, Preventive, Functional and Regenerative Medicine from
A4M (American Academy in Antiaging Medicine).

 

Διαβάστε επίσης

Παχυσαρκία και Περιττά Κιλά

Μοριακή Διατροφή – Αδυνάτισμα

 

Πηγές – Βιβλιογραφία

  • Ludwig DS1, Peterson KE, Gortmaker SL. Relation between consumption of sugar-sweetened drinks and childhood obesity: a prospective, observational analysis. Lancet. 2001 Feb 17;357(9255):505-8.
  • Lenny R. Vartanian, PhD, Marlene B. Schwartz, PhD, and Kelly D. Brownell, PhD. Effects of Soft Drink Consumption on Nutrition and Health: A Systematic Review and Meta-Analysis. Am J Public Health. 2007 April; 97(4): 667–675.
  • Ludwig DS1, Peterson KE, Gortmaker SL.Relation between consumption of sugar-sweetened drinks and childhood obesity: a prospective, observational analysis. Lancet. 2001 Feb 17;357(9255):505-8.
  • Jegatheesan P1,2, De Bandt JP3,4. Fructose and NAFLD: The Multifaceted Aspects of Fructose Metabolism. Nutrients. 2017 Mar 3;9(3). pii: E230. doi: 10.3390/nu9030230.
  • Gastaldelli A1, Miyazaki Y, Pettiti M, Matsuda M, Mahankali S, Santini E, DeFronzo RA, Ferrannini EJ. Metabolic effects of visceral fat accumulation in type 2 diabetes. Clin Endocrinol Metab. 2002 Nov;87(11):5098-103.
  • Elliott SS1, Keim NL, Stern JS, Teff K, Havel PJ. Fructose, weight gain, and the insulin resistance syndrome. Am J Clin Nutr. 2002 Nov;76(5):911-22.
  • Jung CH1, Kim MS. Molecular mechanisms of central leptin resistance in obesity. Arch Pharm Res. 2013 Feb;36(2):201-7. doi: 10.1007/s12272-013-0020-y. Epub 2013 Jan 29.
  • Shapiro A1, Tümer N, Gao Y, Cheng KY, Scarpace PJBr J. Prevention and reversal of diet-induced leptin resistance with a sugar-free diet despite high fat content. Nutr. 2011 Aug;106(3):390-7. doi: 10.1017/S000711451100033X. Epub 2011 Mar 22.
  • Nicole M. Avena, Pedro Rada, and Bartley G. Hoebel* Evidence for sugar addiction: Behavioral and neurochemical effects of intermittent, excessive sugar intake Neurosci Biobehav Rev. 2008; 32(1): 20–39.
  • de Koning L1, Malik VS, Kellogg MD, Rimm EB, Willett WC, Hu FB. Sweetened beverage consumption, incident coronary heart disease, and biomarkers of risk in men. Circulation. 2012 Apr 10;125(14):1735-41, S1.
  • Noel T. Mueller,1 Andrew Odegaard,2 Kristin Anderson,2 Jian-Min Yuan,2 Myron Gross,2 Woon-Puay Koh,3 andMark A. Pereira2. Soft Drink and Juice Consumption and Risk of Pancreatic Cancer: The Singapore Chinese Health Study Cancer Epidemiol Biomarkers Prev. 2010 Feb; 19(2): 447–455.
  • Touger-Decker R1, van Loveren CAm J. Sugars and dental caries. Clin Nutr. 2003 Oct;78(4):881S-892S.