Όσο η υπερβολική πρόσληψη ζάχαρης θεωρείται επιβλαβής τόσο και η μεγάλη ποσότητα φρουκτόζης μπορεί να οδηγήσει σε αρνητικές επιπτώσεις για την υγεία.

Η βασική ιδιότητα και χαρακτηριστικό της φρουκτόζης έχει σχέση με την απορρόφηση της από το ανθρώπινο σώμα στο οποίο  απορροφάται – μεταβολίζεται σχεδόν στο μεγαλύτερο βαθμό στο συκώτι και της οποίας η απορρόφηση δεν ελέγχεται από την ινσουλίνη. Επειδή η απορρόφηση της φρουκτόζης γίνεται αργά και ομοιόμορφα μια ποσότητα παραμένει περισσότερο σε διαθεσιμότητα.  Όταν αυτή απορροφηθεί γίνεται αμέσως ο μεταβολισμός και έχουμε μια σύντομη παραγωγή ενέργειας στον οργανισμό.

Η κατανάλωση της φρουκτόζης από τον άνθρωπο  χαρακτηρίζει τις διατροφικές του συνήθειες από πολύ παλιά. Πρόκειται για φυσικό σάκχαρο που βρίσκεται κυρίως στο μέλι και στα φρούτα (π.χ., δαμάσκηνα, σταφίδες, σύκα κ.τ.λ.) και σε μικρότερες ποσότητες σε κάποια λαχανικά.

Η κατανάλωση – και κυρίως υπερκατανάλωση – φρουκτόζης απασχολεί την επιστημονική κοινότητα διαχρονικά διότι έχει φανεί από αρκετές έρευνες ότι ενδεχομένως να συνδέεται με την εμφάνιση σπλαχνικής παχυσαρκίας, υπερτριγλυκεριδαιμίας, καρδιαγγειακών προβλημάτων, αρτηριακής υπέρτασης και διαβήτη τύπου ΙΙ.

Τελευταία υπάρχουν ενδείξεις ότι η υπερκατανάλωση φρουκτόζης οδηγεί σε αυξημένη σύνθεση ουρικού οξέος και σύνδεσή του με καρδιολογικά προβλήματα.

Ωστόσο από τις πολυάριθμες έρευνες φαίνεται ότι η κατανάλωση κάτω από 135 g φρουκτόζης ανά 24 h δεν οδηγεί σε υπερτριγλυκεριδαιμία ή αύξηση βάρους σε υπέρβαρους ή παχύσαρκους.

 

Η φρουκτόζη, ως το πιο κοινό σάκχαρο στα φρούτα, μπορεί να μη μας κάνει και τόσο καλό.

Ο λόγος είναι ότι σχεδόν κάθε κύτταρο στο σώμα μας μπορεί να χρησιμοποιήσει γλυκόζη για ενέργεια, η φρουκτόζη, όμως, διασπάται μόνο από τα κύτταρα του ήπατος και όταν βρίσκεται μέσα τους συμβαίνουν πολύπλοκες αντιδράσεις. Ένα από τα τελικά προϊόντα της διάσπασης της φρουκτόζης είναι τα τριγλυκερίδια, ενώ παράγεται επίσης ουρικό οξύ και ελεύθερες ρίζες. Κάποια φρούτα έχουν υψηλή περιεκτικότητα σε σάκχαρα και η υπερβολική κατανάλωσή τους μπορεί να προκαλέσει απότομες αυξήσεις στην ινσουλίνη. Όταν τα επίπεδα της ινσουλίνης είναι υψηλά, ο οργανισμός δυσκολεύεται να κάψει λίπος, ενώ τα σάκχαρα των φρούτων αποθηκεύονται στο σώμα σαν λίπος, έτσι ώστε να χρησιμοποιηθούν για ενέργεια αργότερα. Τα φρούτα με την υψηλότερη περιεκτικότητα σε σάκχαρα είναι τα μήλα, οι μπανάνες, τα σύκα, τα σταφύλια και τα μάνγκο, ενώ με χαμηλά σάκχαρα είναι οι φράουλες, τα βατόμουρα, τα λεμόνια και τα πεπόνια.

Ο χυμός τους σημαίνει ότι πίνετε τη ζάχαρή τους, χωρίς να καταναλώνετε τις φυτικές τους ίνες, γι’ αυτό πρέπει να είστε πολύ προσεκτικοί στη συχνότητα και την ποσότητα. Παρ’ όλο που είναι πλούσια σε θρεπτικά συστατικά, δεν προσφέρουν όλα αυτά που μας είναι απαραίτητα για καλή υγεία. Δεν περιέχουν, για παράδειγμα, τα απαραίτητα λιπαρά οξέα και αμινοξέα που βρίσκουμε σε άλλες τροφές όπως λαχανικά, κρέατα, ξηρούς καρπούς και όσπρια, ενώ τους λείπουν και μέταλλα, όπως ασβέστιο, σελήνιο κ.ά.

Για να παρασκευάσουμε ένα ποτήρι φυσικού χυμού πορτοκάλι χρειάζεται να χρησιμοποιήσουμε 3-4 φρούτα, περισσότερα από όσα θα τρώγαμε κανονικά αν τα καταναλώναμε ολόκληρα, και το οποίο περιέχει μεγάλη ποσότητα ζάχαρης, υπό τη μορφή φρουκτόζης, που αυτή απορροφάται  πολύ γρήγορα που το σώμα μας, σαν να βάζαμε ενδοφλέβια έναν ορό γλυκόζης.

Όταν ανεβαίνει το σάκχαρο έστω και για μερικές ώρες αυξάνεται η γλυκοζυλίωση, η οποία είναι βασικός μηχανισμός ασθενειών στο σώμα.

 

Αυτή η διαδικασία είναι μια ανεξέλεγκτη, μη-ενζυματική αντίδραση μεταξύ των πρωτεϊνών και των σακχάρων και μεταβάλλει σημαντικά τη δομή και λειτουργία των πρωτεϊνών.

Ένα μόριο σακχάρου προσκολλάται σε μια πρωτεΐνη με αποτέλεσμα το σχηματισμό μιας μη λειτουργικής δομής γλυκοζυλιωμένη πρωτεΐνη που ονομάζεται  προηγμένα τελικά προϊόντα γλυκοζυλίωσης (AGEs).

Η έρευνα τα τελευταία 20 χρόνια έχει αποδείξει ότι τα AGEs εμπλέκονται στις περισσότερες από τις ασθένειες που συνδέονται με την κυτταρική εκφύλιση,  όπως:

  • Νόσο Αλτσχάιμερ
  • Καρκίνος
  • Καρδιοπάθεια
  • Διαβήτη τύπου ΙΙ
  • Νεφρικές διαταραχές
  • Αθηροσκλήρωση
  • Η υψηλή αρτηριακή πίεση
  • Διαταραχές της όρασης
  • Διαταραχές του δέρματος

 

Επειδή οι πρωτεΐνες είναι παρόντες σε όλο το σώμα, η  καταστροφική ικανότητα των προηγμένων αυτών προϊόντων είναι τεράστια. Η κατανόηση του πώς να αποφευχθεί ο σχηματισμός των AGEs είναι κρίσιμης σημασίας για την επιβράδυνση της διαδικασίας αυτών των ασθενειών και μειώνοντας τον κίνδυνο για εκφυλιστικές ασθένειες.

Δεν συμβαίνει όμως  το ίδιο όταν καταναλώνουμε τα φρούτα ολόκληρα, ειδικά όταν τα τρώμε με την φλούδα. Σε αυτή την περίπτωση λαμβάνουμε παράλληλα περισσότερες ίνες και αντιοξειδωτικά που επιβραδύνουν την ταχύτητα με την οποία απορροφάται η ζάχαρη με τη μορφή φρουκτόζης και επιπλέον   αυξάνεται το αίσθημα του κορεσμού και  υπάρχει αντιστάθμιση με τις  αρνητικές μεταβολικές επιδράσεις αυτού του ζαχάρου.

Η φρουκτόζη  επίσης μετατρέπεται σε  τριγλυκερίδια τα οποία όταν παράγονται σε μικρή ποσότητα παράγουν ενέργεια.

Σε πρόσληψη όμως μεγαλύτερων ποσοτήτων φρουκτόζης από αυτές που έχει ανάγκη ο οργανισμός, τότε παρατηρείται σημαντική εναπόθεση λίπους στο συκώτι, με αποτέλεσμα τη λιπώδη διήθηση του συκωτιού  και δυνητικά εξέλιξη σε κίρρωση ήπατος, αλλά και την παχυσαρκία και την αντίσταση στην ινσουλίνη.

Επιπλέον, η υπερβολική κατανάλωση της φρουκτόζης επιδεινώνει σημαντικά την μεταβολική ισορροπία του οργανισμού.

Συμπερασματικά λοιπόν, είναι καλό να αποφεύγεται η κατανάλωση χυμών φρούτων, και να αντικαθιστώνται με την κατανάλωση ολόκληρων φρούτων.

 

Πόσα φρούτα πρέπει τελικά να τρώμε;

Σε μία από τις μεγαλύτερες και πιο μακροχρόνιες μελέτες για τη συσχέτιση διατροφής και καρκίνου, επιστήμονες παρακολούθησαν επί εννέα χρόνια τη διατροφή και την υγεία σχεδόν μισού εκατομμυρίου εθελοντών από δέκα ευρωπαϊκές χώρες (μεταξύ αυτών η Βρετανία και η Ελλάδα). Μέχρι το τέλος της μελέτης, 30.000 εθελοντές είχαν παρουσιάσει καρκίνο.

Όπως διαπίστωσαν οι ερευνητές, η κατανάλωση επιπλέον 200 γραμμαρίων φρούτων και λαχανικών την ημέρα μείωνε τη συχνότητα του καρκίνου κατά λιγότερο από 3%. Το εύρημα επιβεβαιώνει τα απαισιόδοξα αποτελέσματα μελετών της τελευταίας δεκαετίας, οι οποίες έδειξαν πως είναι πολύ περιορισμένη η προστατευτική δράση των φρούτων και των λαχανικών έναντι του καρκίνου.

Αντίθετα, πριν από 20 χρόνια οι ειδικοί εκτιμούσαν ότι φρούτα και λαχανικά θα μπορούσαν να μειώνουν έως και κατά 50% τον κίνδυνο καρκίνου. Μάλιστα από το 1990 ο Παγκόσμιος Οργανισμός Υγείας συνιστά να τρώμε δύο σαλάτες και τρία φρούτα την ημέρα.

Στον ίδιο πληθυσμό των ανδρών και των γυναικών που έμειναν σχεδόν ανεπηρέαστοι όσον αφορά τον καρκίνο καταγράφηκε μειωμένη κατά 30% συχνότητα της στεφανιαίας νόσου και των εγκεφαλικών επεισοδίων μεταξύ όσων έτρωγαν καθημερινά τις δύο σαλάτες και τα τρία φρούτα τους, σε σύγκριση με όσους μετά βίας έτρωγαν μία σαλάτα και ένα φρούτο.

 

Πότε πρέπει να καταναλώνουμε φρούτα; 

Αν επιλέξετε να τρώτε φρούτα μετά το βραδινό θα αποκτήσετε όλες τις θερμίδες που έχουν αυτά τα φρούτα και σίγουρα δεν θα σας βοηθήσουν να διατηρήσετε τα κιλά σας αλλά ούτε και να χάσετε έστω και ένα γραμμάριο. Από διατροφικής άποψης η κατανάλωση φρούτων το βράδυ δεν βοηθά στην απώλεια βάρους σε αντίθεση με τις πρωινές ώρες. Αυτό οφείλεται στο γεγονός ότι τα φρούτα συμβάλλουν στην επιτάχυνση του μεταβολισμού μας αλλά μόνο όταν κινούμαστε .

Η κατανάλωση φρούτων την ημέρα, αποτελεί έναν εξαιρετικό τρόπο για να ξεκινήσετε τη μέρα σας με μια υγιεινή δόση φυσικής ενέργειας.

Να θυμάστε επίσης ότι τα φρούτα έχουν χαμηλή περιεκτικότητα σε λιπαρά κι έτσι δεν είναι καλή ιδέα να περιορίζεστε μόνο σε αυτές τις τροφές το πρωί. Το σώμα σας χρειάζεται επίσης υδατάνθρακες και φυτικές ίνες.

Επομένως, εκτός από το πρωί μπορείτε να τα προσθέσετε στη διατροφή σας και σαν απογευματινά σνακ. Τα φρούτα είναι απαραίτητο συστατικό της διατροφής μας εφόσον όμως τα καταναλώνετε σωστά. Όλα εξαρτώνται από το σωματότυπό σας και από το πόσο τρώτε

  • Να τρώτε φρούτα πριν το βραδινό
  • Να τρώτε φρούτα στο πρωινό σας
  • Να τρώτε φρούτα το απόγευμα
  • Και ας προσθέσουμε άλλη μια: να τρώτε τα φρούτα στη φυσική τους μορφή

 

Φρουτοφαγία ως μέσο αδυνατίσματος

Ωστόσο, η φρουτοφαγία ως μέσο αδυνατίσματος, όπως δηλαδή σήμερα είναι ευρύτερα διαδεδομένη, δεν αποτελεί αποτελεσματικό τρόπο απώλειας βάρους. Μπορεί στην αρχή να χάνονται γρήγορα κάποια κιλά, όμως πολύ γρήγορα αυτά επαναπροσλαμβάνονται.

Το σημαντικότερο όμως είναι πως αυτή η ματαιόδοξη και επιπόλαιη στρατηγική της γρήγορης απώλειας, έχει αρνητικές προεκτάσεις στην υγεία μας, καθώς φαινόμενα όπως ατονία, ζαλάδες, διαταραχή έμμηνου ρήσεως, τριχόπτωση, παρατηρούνται και είναι πιο έντονα όσο μεγαλύτερος είναι και ο χρόνος εφαρμογής της.

 

Δρ. Κοΐνη Νικολέτα, Μ.D.
Δερματολόγος – Αφροδισιολόγος, PgD in Genomic Medicine and Healthcare
Ιατρός Λειτουργικής, Αντιγηραντικής, Προληπτικής και Αναγεννητικής Ιατρικής
(Diplomate and Board Certified in Anti-aging, Preventive, Functional and Regenerative Medicine from
A4M (American Academy in Antiaging Medicine).

 

Διαβάστε επίσης

Υγεία και βιταμίνη C

Βιταμίνη D – Η βιταμίνη του ηλίου

Εξετάσεις με Βιοχημική, Μοριακή και Γενετική Προσέγγιση